Kto obecnie może wykonywać zawód księgowego?

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami w charakterze księgowego, w tym jako podmiot świadczący usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych, może działać każdy, kto:

• ma pełną zdolność do czynności prawych,
• posiada ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej oraz
• nie był karany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo skarbowe, za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzy i papierami wartościowymi, ani za przestępstwa określone w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości.

Powyższe ustalenia wynikają z ustawy z 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych.

Bez wątpienia wyżej wymienione kryteria stanowią bardzo niski próg wejścia do branży, szczególnie w porównaniu z wymogami formalnymi, które musieli spełniać księgowi do 2014 roku, czyli do czasu wejścia w życie wyżej wymienionej ustawy deregulacyjnej. Oprócz określonych warunków, osoby chcące wykonywać zawód księgowego musiały posiadać certyfikat Ministerstwa Finansów. Ten zaś był przyznawany tym, którzy uzyskali:

• wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku finanse i rachunkowość lub kierunku pokrewnym związanym z ekonomią,
• wykształcenie wyższe oraz udokumentowaną praktykę zawodową w księgowości trwającą minimum trzy lata, lub
• wykształcenie co najmniej średnie, przynajmniej dwuletnie udokumentowane doświadczenie zawodowe w księgowości oraz pozytywny wynik egzaminu uprawniającego do otrzymania certyfikatu księgowego.

W charakterze księgowego mogły też bez przeszkód pracować osoby, które uzyskały kwalifikacje niezbędne do pracy w charakterze doradcy podatkowego lub biegłego rewidenta. Warto też zauważyć, że od 2014 roku nie wykształciły się rzeczywiście skuteczne i powszechnie rozpoznawalne mechanizmy rynkowej certyfikacji księgowych.

Ponowne prawne uregulowanie zawodu księgowego

Okazuje się, że brak formalnych regulacji zawodu księgowego powoduje liczne problemy w środowisku księgowych. Wskazuje się między innymi na obniżenie jakości usług świadczonych przez biura rachunkowe, a także na konflikt z doradcami podatkowymi, wobec których wymogi prawne obowiązują, a w których kompetencje wchodzą biura rachunkowe, świadcząc usługi z zakresu doradztwa podatkowego i finansowego.

Co ciekawe, respondenci w ogólnopolskim badaniu dotyczącym oceny efektów przeprowadzonej w 2014 r. deregulacji usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, zainicjowanym przez Ministerstwo Finansów, w zdecydowanej większości (67%) negatywnie oceniają decyzję o deregulacji usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. W dodatku niemal połowa z nich (47%) zauważyła obniżenie jakości usług księgowych. Na podobne problemy zwracały też uwagę różne instytucje, w tym Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, które już w ubiegłym roku zainicjowało dyskusję na temat roli księgowych i jakości świadczonych przez nich usług.

Dlatego też Ministerstwo Finansów podjęło prace nad ponownym wprowadzeniem przepisów mających na celu prawne uregulowanie zawodu księgowego. Szczegóły nie są jeszcze znane, ponieważ temat ten jest dopiero konsultowany społecznie. Własną opinię można wyrazić drogą elektroniczną do końca maja 2022 r.

W ostatnich dniach dyskusję społeczną zainicjowało również Stowarzyszenie Księgowych w Polsce poprzez akcję #SłuchamyKsięgowych. Ma ona na celu poznanie wszystkich opinii na temat uregulowania zawodu księgowego, a także związanych z tym kosztów i korzyści. Ankietę można wypełnić do 30 kwietnia.

Na pewno nie można spodziewać się szybkich i radykalnych zmian, gdyż będą miały one znaczący wpływ na pracę zawodową tysięcy osób. Wszystko wskazuje jednak na to, że prawne uregulowanie zawodu księgowego znów zacznie obowiązywać, choć jeszcze długo nie poznamy szczegółów.

Stowarzyszenie Księgowych w Polce wskazuje na różne modele uregulowania zawodu księgowego. Wśród propozycji jest ustawowe określenie szczegółowych lub ogólnych wymagań wobec księgowych, obejmujących między innymi kwalifikacje, takie jak wykształcenie czy też przyznawanie certyfikatów potwierdzających kompetencje zawodowe. Czy tym tropem podążą ustawodawcy? Na razie nie wiadomo.

Niemniej jednak zdaniem środowiska księgowych regulacja zawodu księgowego to krok w dobrą stronę, gdyż od kwalifikacji księgowych zależy bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. W dodatku ponowne wprowadzenie certyfikacji pozwoliłoby księgowym zdobyć przewagę konkurencyjną, a interesariuszom ułatwiłoby wybór usługodawców posiadających wysokie kwalifikacje zawodowe, potwierdzone przez niezależną instytucję. To niezwykle ważne, gdyż wymagania wobec księgowych – choćby ze względu na rozwój współczesnych technologii – stale rosną.