Aukcje charytatywne nie są klasycznymi licytacjami, dlatego ich rozliczanie może stanowić kłopot. Jednocześnie polskie prawo nie wyróżnia ich jako szczególny rodzaj aukcji. Czy zatem aukcja charytatywna podlega opodatkowaniu? Czy należy traktować ją jak darowiznę? I jak rozliczać przekazanie towarów na cele charytatywne? Odpowiadamy!

Aukcja i warunki jej przeprowadzenia

Z punktu widzenia kodeksu cywilnego aukcja jest jednym z narzędzi służącym do zawierania umów. Przepisy zawarte w kodeksie precyzują, czym jest aukcja i jakie zasady postępowania licytacyjnego muszą spełnić strony. Do najważniejszych postanowień należy konieczność ogłoszenia warunków aukcji przed jej rozpoczęciem. Po rozpoczęciu aukcji nie jest możliwe zmienienie lub odwołanie warunków, chyba, że przewidziano inaczej. Nie mniej ważny jest zapis, że umowy zawarte podczas aukcji wiążą organizatora i uczestników. Organizator aukcji może dodatkowo zabezpieczyć skuteczność sprzedaży poprzez pobieranie określonej kwoty będącej zabezpieczeniem przyszłej zapłaty. To tzw. wadium, które może być warunkiem udziału w licytacji. Oczywiście licytującym, którzy nie wygrali aukcji, wadium jest zwracane w całości. Z kolei, jeśli organizator z przyczyn płynących z jego strony nie zakończy transakcji, zwraca wadium w podwójnej wysokości. Istotne są też przepisy płynące z ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, który definiuje aukcję publiczną jako „sposób zawarcia umowy polegający na składaniu organizatorowi aukcji w ramach przejrzystej procedury konkurencyjnych ofert przez konsumentów, którzy w niej fizycznie uczestniczą lub mogą uczestniczyć, i w której zwycięski oferent jest zobowiązany do zawarcia umowy”. Jednak żaden z tych aktów prawnych nie definiuje, czym jest aukcja charytatywna. Tymczasem mamy do czynienia z sytuacją, gdy jeden podmiot przekazuje nieodpłatnie przedmioty na aukcję, dokonując darowizny. Następnie organizacja, która przyjęła przedmioty, organizuje aukcję, w ramach której przekazuje przedmioty wystawione do licytacji osobom wpłacającym za nie pieniądze. Sumy te trafiają na cele charytatywne. Sprawę komplikuje też fakt, że często przedmioty wystawiane na aukcjach mają wartość symboliczną, jak na przykład książki z autografami. W takim wypadku wpłaty znacznie przekraczają wartość wystawianych na aukcjach przedmiotów.

Nieodpłatne przekazanie towarów a podatek VAT

Choć przekazanie darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego i innych podmiotów wynika zazwyczaj ze szlachetnych intencji, bo przedsiębiorca nie uzyskuje żadnych korzyści finansowych, to nie zawsze działanie to jest zwolnione z opodatkowania VAT. Kiedy należy opodatkować przekazanie towarów na cele charytatywne? Przede wszystkim wtedy, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku od towarów i usług w momencie nabycia, importu lub wytworzeniu przekazywanych towarów. Opodatkowanie przekazania towarów na cele charytatywne jest też koniecznością, gdy nie są to przedmioty o małej wartości przekazywane na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Czym są towary o małej wartości? To przedmioty, których wartość nie przekracza w roku podatkowym 100 zł na jedną osobę obdarowaną, o ile podatnik prowadzi ewidencję tych osób. Są to także towary, których jednostkowa cena nabycia nie przekracza 10 zł netto (próbki, upominki, materiały reklamowe). Tych ostatnich nie trzeba ewidencjonować. Kiedy z kolei nie obowiązuje podatek VAT? Wtedy, gdy do przekazanych nieodpłatnie towarów nie istniała podstawa do odliczenia podatku. Zwolnione z VAT jest też przekazanie na cele charytatywne artykułów spożywczych, na przykład przez lokale gastronomiczne, hurtownie lub sklepy.

Podatek dochodowy i podatek od spadków i darowizn

Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie szczegółowo precyzuje cele, na które można przekazać darowiznę tak, aby móc ją odliczyć od dochodu. Jednocześnie odliczenie nie może przekroczyć 10% dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania w przypadku podatku dochodowego od osób prawnych, a w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych kwota ta nie może przekraczać 6%. Darczyńca wykazuje darowiznę w rocznym zeznaniu podatkowym, ujmując w nim kwotę przekazanej darowizny, kwotę odliczenia i dane podmiotu, na którego rzecz przekazano darowiznę.

Jak rozliczać przekazywanie towarów na cele charytatywne? Korekta kosztów uzyskania przychodów

Nieodpłatne przekazanie towarów na cele charytatywne, z wyjątkiem artykułów spożywczych, nie jest kosztem uzyskania przychodów. Dlatego wartość przekazanych towarów należy wyksięgować z podatkowej księgi przychodów i rozchodów, wpisując ich wartość ze znakiem minus. Podobnie należy postąpić z kosztami ubocznymi, na przykład kosztami transportu, związanymi z przekazaniem towarów na cele charytatywne. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku produktów spożywczych. W ich przypadku nie ma obowiązku wyksięgowania kosztów ich zakupu z księgi przychodów i rozchodów.