Stopnie niepełnosprawności

Wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności. Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mają obniżone zdolności do wykonywania pracy w porównaniu z osobą zdrową o podobnych kwalifikacjach zawodowych. Umiarkowany stopień niepełnosprawności mają osoby niezdolne do pracy lub zdolne do pracy w warunkach pracy chronionej. Z kolei osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności są niezdolne do pracy lub zdolne tylko w warunkach pracy chronionej i z pomocą stałą lub długotrwałą osób pełnosprawnych.

Wbrew obawom pracodawców niejednokrotnie okazuje się, że osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, również intelektualnym, są wartościowymi pracownikami. Przykładowo, osoby niepełnosprawne intelektualnie świetnie odnajdują się wykonując prace proste i powtarzalne, które dla innych są zbyt monotonne. Ponadto niepełnosprawność nie musi wpływać na jakość wykonywanej pracy, a osoby takie są niejednokrotnie bardziej zmotywowane, wydajne i lojalne, od osób pełnosprawnych fizycznie i intelektualnie.

Osoba niepełnosprawna może pracować, jeśli otrzyma zgodę na wykonywanie pracy od lekarza medycyny pracy oraz jeśli praca nie będzie kolidowała ze wskazaniami zawartymi w orzeczeniu o niepełnosprawności.

Czas pracy

Osoba z lekkim stopniem niepełnosprawności nie może pracować więcej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a osoba z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności, odpowiednio – 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Zasadniczo osoba taka nie może też pracować w nadgodzinach i w nocy, chyba, że lekarz medycyny pracy na wniosek pracownika wyrazi zgodę na wykonywanie pracy w nocy lub w godzinach nadliczbowych. Zasada ta nie obowiązuje także wtedy, gdy osoba jest zatrudniania przy pilnowaniu. Pracodawca musi też pamiętać, że osobie niepełnosprawnej przysługuje dodatkowa 15-minutowa, płatna przerwa.

Urlop wypoczynkowy

Pracownikom z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku. Prawo do urlopu osoba taka nabywa po przepracowaniu 12 miesięcy. Jeśli jednak na podstawie odrębnych przepisów wymiar urlopu przekracza o 10 dni standardową liczbę 26 dni roboczych, to dodatkowy urlop nie przysługuje.

Dodatkowe dni wolne z zachowaniem prawa do wynagrodzenia

Wszystkim osobom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje także 21 dni roboczych, które mogą zostać wykorzystane na specjalistyczne leczenie i badania, warsztaty terapii zajęciowej oraz na turnusy rehabilitacyjne, o ile nie mogą z nich skorzystać poza godzinami pracy.

Dostosowanie miejsca pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej

Obowiązkiem pracodawcy jest stworzenie lub dostosowanie istniejącego stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Poniesione z tego tytułu koszty mogą zostać zwrócone, jeśli pracodawca będzie zatrudniał osobę niepełnosprawną przez co najmniej 36 miesięcy. O zwrot kosztów z tytułu wyposażenia i przystosowania miejsca pracy, można się ubiegać u starosty właściwego ze względu na miejsce zatrudnienia osoby niepełnosprawnej.

Korzyści dla pracodawcy

Mitem jest, że zatrudnianie osób niepełnosprawnych jest kosztowne i problematyczne, a do tego nie niesie ze sobą korzyści. Zatrudnianie osób niepełnosprawnych pozwala przede wszystkim obniżyć koszty pracy. Pracodawcy mogą liczyć na dofinansowanie do wynagrodzenia oraz do składek ZUS. O dofinansowanie może się ubiegać każdy pracodawca zatrudniający osoby niepełnosprawne oraz pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej. Wysokość miesięcznego dofinansowania jest zależna od wymiaru czasu pracy niepełnosprawnego pracownika, stopnia niepełnosprawności zatrudnionego, istnienia szczególnych schorzeń pracownika, a także typu pracodawcy (zwykła firma/zakład pracy chronionej). Dofinansowanie jest przyznawane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Przykładowo, dla zakładów pracy chronionej, zatrudniających osoby niewidome, chorych psychicznie, osoby upośledzone umysłowo lub chorych na epilepsję dofinansowanie może wynosić nawet 205% najniższego miesięcznego wynagrodzenia. PFRON może także zrefundować koszty szkoleń osób niepełnosprawnych. Ponadto pracodawca może się ubiegać o zwrot kosztów zatrudnienia pracownika, który będzie pomagał w pracy osobie z orzeczeniem o niepełnosprawności. Wsparcie osoby niepełnosprawnej przez osobę pełnosprawną nie może jednak przekraczać 20 godzin w miesiącu.

Poza korzyściami ekonomicznymi, zatrudnianie osób niepełnosprawnych buduje pozytywny wizerunek firmy i podnosi wartość społeczną pracodawcy.

W jakich sytuacjach dofinansowanie do wynagrodzenia nie przysługuje?

Dofinansowanie do wynagrodzenia nie przysługuje, jeśli pracodawca zatrudnia osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności na postawie umów cywilnoprawnych. Podstawą jest więc umowa o pracę. Ponadto uzyskanie dofinasowania nie jest możliwe, jeśli osoba z lekkim lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ma ustalone prawo do emerytury, a także wtedy, gdy jej wynagrodzenie jest wypłacane ze środków publicznych.