Jakie koszty ponosi firma w czasie przestoju?

Przestój w firmie spowodowany może być wieloma różnymi czynnikami. Od zwykłej awarii maszyn, poprzez przerwanie dostaw energii czy surowców, a skończywszy na sytuacjach globalnych (przykładem z ostatnich miesięcy jest pandemia koronawirusa). Wystąpienie przestoju w działaniach firmy zazwyczaj odbija się na jej kondycji finansowej. Zakład, nie mając możliwości kontynuowania produkcji, nie ponosi co prawda niektórych kosztów (np. kosztów zakupu surowca, paliwa, kosztów pracy maszyn), jednak wciąż musi liczyć się z koniecznością opłacania leasingu urządzeń, rachunków za media, czynszu za wynajmowane powierzchnie oraz pensji pracowników. Czy koszty przestoju można wliczyć w koszty wytworzenia produktu? Zacznijmy od tego, czym jest koszt wytworzenia produktu. Zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości, jest to suma wszystkich kosztów pozostających w bezpośrednim związku z produktem. Zaliczyć do nich możemy:

• wartość zużytych materiałów,

• koszt wynagrodzenia pracowników odpowiedzialnych za wytworzenie danego produktu,

• koszt energii, paliwa i mediów niezbędnych do wytworzenia produktu,

• koszty narzędzi potrzebnych do wytworzenia produktu.

Czy możemy zaliczyć do nich również inne koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo, zwłaszcza w czasie postoju?

Odpowiedź brzmi – nie. Tutaj bowiem przywoływany wcześniej art. 28 ust. 3 jasno wskazuje, że do kosztów wytworzenia produktu nie można uwzględnić:

• kosztów stanowiących konsekwencję niewykorzystanych zdolności produkcyjnych (oraz strat),

• kosztów ogólnego zarządu niezwiązanych bezpośrednio z wytworzeniem przedmiotów,

• kosztów magazynowania gotowych produktów (chyba, że ich poniesienie jest niezbędne w procesie produkcji),

• kosztów sprzedaży produktu.

W przypadku ewidencjonowania kosztów przestoju, Krajowe Standardy Rachunkowości stanowią, iż koszty związane z niewykorzystaniem zdolności produkcyjnych dotyczące planowanego przestoju produkcji należy uwzględnić na koncie 70-1 "Koszt sprzedanych produktów". Z kolei koszty związane z sytuacjami losowymi ewidencjonuje się na koncie 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne”. Do takich kosztów zaliczyć możemy również koszty przestoju w czasie trwającej pandemii koronawirusa.

Odpisy amortyzacyjne w czasie przestoju

Maszyny i urządzenia wykorzystywane w czasie produkcji podlegają amortyzacji. Czy ma to miejsce również podczas planowanego lub nieplanowanego przestoju? Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości odpisy amortyzacyjne mogą być dokonywane również wtedy, gdy związany z nimi środek trwały jest czasowo nieużywany. Z tego też powodu nie należy przerywać dokonywania odpisów amortyzacyjnych podczas przestoju w produkcji. Z jednej strony nieużywana maszyna nie traci aż tak bardzo na wartości w związku z jej eksploatacją, jednak z drugiej – czas również działa w tym wypadku na jej niekorzyść. Im sprzęt jest starszy, tym niższa staje się jego wartość handlowa. Regularne dokonywanie odpisów jest więc w przypadku przestojów nie tylko możliwe, ale również konieczne.

Wynagrodzenie pracownika w czasie przestoju

W pierwszej części artykułu wspomnieliśmy o jednym z kosztów, jakim jest wynagrodzenie pracownika w czasie trwania przestoju. Zgodnie z prawem, w sytuacji jego wystąpienia oraz momencie, gdy pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracownikowi innej pracy, należy mu się tzw. wynagrodzenie postojowe. Jaka jest jego wartość? Zgodnie z art. 81 § 1 Kodeksu pracy, jeśli nie zostało to wcześniej szczegółowo ujęte w umowie, wynagrodzenie postojowe wynosi 60% wynagrodzenia podstawowego z założeniem, że nie może być ono niższe niż wartość wynagrodzenia minimalnego. Wynagrodzenie takie przysługuje pracownikowi wyłącznie w momencie, w którym przestój spowodowany jest przez pracodawcę. Jeśli jest to zdarzenie z winy pracownika, zgodnie z art. 81 § 2 Kodeksu pracy firma nie ma obowiązku wypłacania mu pieniędzy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracodawca powierzy takiemu pracownikowi na czas przestoju inną pracę.