2017-10-13

Kiedy przysługuje odliczenie VAT od skradzionych towarów

W sytuacji kiedy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo podatnika do odliczenia podatku VAT zostaje zachowane.

Ciekawy problem był ostatnio przedmiotem interpretacji indywidualnej. Do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej trafił wniosek o wydanie interpretacji dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zachowania prawa do odliczenia VAT od zakupionych towarów, które zostały utracone w wyniku popełnienia czynu zabronionego. Konkretnie chodziło o to czy podatnik zachowuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupionych towarów, które zostały skradzione z jego magazynów przez pracownika?

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny. Podatnik handlujący węglem i koksem stwierdził w ramach inwentaryzacji niedobór tych towarów. Z uwagi na to, że pracownik, odpowiedzialny za skład, nie informował o jakichkolwiek kradzieżach, jak również na miejscu nie było widać uszkodzeń, przedsiębiorca wezwał pracownika do złożenia wyjaśnień w sprawie niedoboru. Pracownik ten oświadczył, iż nie wie w jaki sposób powstał niedobór i nie przyjmuje odpowiedzialności za braki. Wobec powyższego przedsiębiorca złożył do organów ścigania zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w związku z ujawnionym niedoborem towaru handlowego.

Jednocześnie przedsiębiorca powziął wątpliwość w zakresie prawidłowego postępowania w zakresie odliczonego podatku VAT naliczonego, tj. czy zachował prawo do odliczenia tego podatku od ilości brakującego towaru. Z ostrożności jednak skorygował podatek VAT oczekując na rozstrzygnięcie organów ścigania. Ostatecznie prawomocnym wyrokiem sądu pracownik został oskarżony i skazany za czyn z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 12 kk. Sąd również orzekł, na podstawie art. 46 § 1 kk i art. 4 § 1 kk, obowiązek naprawienia szkody. Wówczas przedsiębiorca wystąpił o interpretację czy w takiej sytuacji ma prawo do odliczenia VAT związku z wyżej opisanym zdarzeniem.

Zdaniem przedsiębiorcy, prawo do odliczenia podatku VAT od zakupionych towarów, które zostały w terminie późniejszym utracone w wyniku popełnienia przez pracownika czynu zabronionego zostaje zachowane. Towary bowiem zostały zakupione przez niego w dobrej wierze, w związku z prowadzoną działalnością i sprzedażą opodatkowaną. Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz 124.

Podatnik VAT ma prawo do odliczenia VAT w sytuacji, gdy dokonywane zakupy mają związek z transakcjami opodatkowanymi. W sytuacji wystąpienia niedoboru – czy to zawinionego, czy niezawinionego – nabyte towary nie tracą przymiotu towarów nabytych w celu wykorzystania do działalności opodatkowanej. Ponadto ustawa o VAT nie zawiera przepisów, które określałyby obowiązek dokonywania korekty w przypadku niedoborów. Zatem podatnik prawo do odliczenia VAT naliczonego zachowuje, ponieważ nigdzie w tej ustawie nie jest napisane, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT tylko od towarów, które zostały sprzedane.

Obowiązujący art. 91 ustawy o VAT, stanowiący o korektach podatku naliczonego, nie przewiduje obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego w związku ze stwierdzonym niedoborem towarów z przyczyn niezależnych od podatnika. Podatnik podkreślił, że w przedmiotowej sprawie niedobory zostały prawidłowo udokumentowane, ponieważ m.in. na ich podstawie Sąd orzekł o odpowiedzialności oskarżonego pracownika za niedobór. Uznanie pracownika za wyłącznie winnego za całość braku towaru świadczy, iż Sąd nie dopatrzył się żadnych zaniedbań przedsiębiorcy, w tym m.in. w nadzorze nad pracownikiem i organizacją składu oraz istniejących zabezpieczeń. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że stanowisko przedsiębiorcy w opisanym stanie faktycznym – jest prawidłowe.

W przypadku powstania niedoborów dochodzi do sytuacji, w której nabyte towary nie zostaną wykorzystane do czynności opodatkowanych, co jest niezbędnym warunkiem dokonania odliczenia. Jednak, jak wskazał sam wnioskodawca, w przedmiotowej sprawie niedobory zostały prawidłowo udokumentowane (na ich podstawie Sąd orzekł o odpowiedzialności oskarżonego pracownika za niedobór i skazał go prawomocnym wyrokiem). Towary opisane powyżej, co do których następnie stwierdzono niedobory, były nabywane przez Wnioskodawcę z zamiarem wykorzystania ich do wykonywania czynności opodatkowanych. W przedmiotowej sprawie powołano się też na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-37/95 pomiędzy Państwem Belgijskim a Ghent Coal Terminal NV, w którym Trybunał stwierdził (odwołując się do zasady neutralności podatku VAT), że w sytuacji kiedy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo podatnika do odliczenia podatku VAT zostaje zachowane. W świetle powołanego wyroku TSUE należy stwierdzić, że w przypadku gdy zakup danego towaru przez Wnioskodawcę był dokonany z zamiarem wykorzystania tego towaru do czynności podlegających opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to pomimo utraty danego towaru z przyczyn niezależnych, tj. w sposób niezawiniony, czy jak to ujął Trybunał – „z powodów pozostających poza kontrolą podatnika”, jego prawo do odliczenia w związku z nabyciem tego towaru zostaje zachowane.

Zatem w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z niedoborami spowodowanymi kradzieżą dokonaną przez odpowiedzialnego za skład opału pracownika. Wobec tego, niedobory te należy uznać za niezawinione przez Wnioskodawcę (właściciela składu opału).

Wobec powyższego, Wnioskodawca zachowuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupionych towarów w celu ich dalszej odsprzedaży, a następnie utraconych w wyniku popełnienia czynu zabronionego przez pracownika (Interpretacja indywidualna z 13 lipca 2017 r., sygn. 0112-KDIL1-3.4012.169.2017.1.JNa - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej).

Wiesława Moczydłowska