Czym są schematy podatkowe w świetle przepisów prawa?

Schemat podatkowy to uzgodnienie, które posiada ogólną lub szczególną cechę rozpoznawczą i może, lecz nie musi, być powiązany z osiąganiem korzyści podatkowych. Wspomniane cechy zostały szczegółowo opisane w ordynacji podatkowej. Generalnie jest to niezwykle szerokie pojęcie, które sprawia, że niemal każda transakcja może nieść cechy rozpoznawcze charakterystyczne dla schematów podatkowych. Jednocześnie nie jest to niczym złym, jeśli schemat nie narusza przepisów prawa podatkowego i nie niesie charakteru agresywnej optymalizacji podatkowej.

Promotorzy, korzystający i wspomagający

Zgodnie z unijną dyrektywą MDR (Mandatory Disclosure Rules), wyróżnia się trzy grupy/role – promotorów, korzystających i wspomagających. Promotor to podmiot, który tworzy, oferuje i udostępnia schematy podatkowe. Promotor może także wdrażać plany podatkowe i zarządzać nimi. Może nim być doradca podatkowy, prawnik, doradca finansowy. Korzystający to z kolei podmiot, który wykorzystuje opracowane przez promotora rozwiązania, czyli zazwyczaj przedsiębiorca. Wspomagający to zaś podmiot, który udziela pomocy zarówno w opracowaniu, jak i zastosowaniu schematów podatkowych. Taką rolę może pełnić na przykład księgowy.

Kto musi raportować schematy podatkowe?

Przekazywanie informacji o schematach podatkowych organom podatkowym będzie dotyczyć zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych oraz jednostek, które nie mają osobowości prawnej. Wynikający z unijnych przepisów obowiązek będzie dotyczyć przede wszystkim prawników, doradców podatkowych, doradców finansowych, a także pracowników banków. Szczegółowa procedura dotycząca zgłaszania schematów podatkowych jest dokładnie opisana w ustawie i uwzględnia kolejność zgłaszania informacji do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Nadrzędnym celem nowego rozwiązania jest zniechęcenie podatników do korzystania ze schematów podatkowych. Raportowanie będzie więc dotyczyło zarówno tych, którzy korzystają ze schematów podatkowych, jak i tych, którzy takie schematy tworzą – doradców finansowych, podatkowych, radców prawnych, adwokatów etc. Dzięki pozyskanym informacjom organy podatkowe będą mogły wychwycić podatników korzystających z agresywnej optymalizacji podatkowej oraz wynikających z nich nadużyciach finansowych. Ponadto łatwiejsze będzie zidentyfikowanie osób, które takie schematy tworzą i zachęcają do ich stosowania.

Informacja o schematach podatkowych – co musi zawierać?

Przekazana do organów podatkowych informacja musi zawierać opis wykorzystywanego schematu podatkowego. Należy przy tym określić, w jakiej działalności ma on zastosowanie. Niezbędne także będzie podanie danych osób, które stworzyły schemat identyfikujące tzw. promotora oraz dane osób, którym schemat ten został udostępniony. Informację należy przekazać do organów podatkowych w ciągu 30 dni od udostępnienia schematu lub w ciągu 30 dni od rozpoczęcia wdrażania schematu podatkowego. Korzyści płynące z ujawniania schematów podatkowych Administracja podatkowa uzyska dane, które pozwolą identyfikować nadużycia związane z agresywnym planowaniem podatkowych, mającym na celu uzyskanie dodatkowych korzyści podatkowych. Ujawnianie planowania podatkowego ma również zapobiegać wyprowadzania zysków z kraju, w którym został on wypracowany. Ustawodawcy wskazują także, że nowy obowiązek przyczyni się do zminimalizowania liczby kontroli podatkowych w przedsiębiorstwach. Jednocześnie administracja skarbowa zapewnia, że raportowanie planowania podatkowego nie naruszy tajemnicy zawodowej, choć ta kwestia budzi wiele kontrowersji.

Możliwe sankcje

Niezastosowanie się do obowiązku raportowania schematów podatkowych wiąże się z sankcjami w postaci kar finansowych. Można się spodziewać nawet niezwykle wysokich kwot rzędu 10 milionów złotych! Szczególnie dotkliwych kar można oczekiwać w przypadku podmiotów doradczych, które tworzą i udostępniają schematy podatkowe, a nie przekazują informacji o nich administracji skarbowej. Sankcje pojawią się także w sytuacji, gdy organy podatkowe uznają określony schemat za agresywny i sprzeczny z przepisami prawa.

Możliwość kwestionowania przyjętego planu przez organy podatkowe oraz możliwość nałożenia kar z pewnością odstraszą wielu podatników od korzystania z agresywnej optymalizacji podatkowej. Choć można także spodziewać się mniejszego zainteresowania usługami doradczymi oferującymi pomoc prawną w zakresie optymalizacji podatkowej, nawet jeśli nie proponują oni niedozwolonych praktyk.