Czym jest swap?

Kontrakt swap to umowa, która zawierana jest między dwoma (lub więcej) stronami, dotycząca wymiany kolejnych płatności według zasad, jakie zostały w niej ustalone. Jej przedmiotem jest wzajemne kupno i sprzedaż serii strumieni finansowych, a ich wartość jest ekwiwalentem w momencie zawarcia przez strony kontraktu.

Swap to narzędzie pozwalające prawidłowo zarządzać aktywami i pasywami przedsiębiorstwa. Zalicza się ono do instrumentów pochodnym o symetrycznym ryzyku, które rozkładane jest po równo między stronami transakcji. Dzięki temu, kontrakt swap pozwala na zredukowanie tzw. ryzyka kontraktowego, jak wahania stóp procentowych, czy kursów walut. Możemy wyróżnić dwie generacje swapów. Do pierwszej z nich zalicza się klasyczne ich rodzaje, jak:

• swap walutowy,
• swap stopy procentowej,
• swap walutowo-procentowy.

Z kolei, do drugiej generacji zaliczymy wszelkie nowe, zmodyfikowane formy swapów klasycznych, jakimi mogą być m.in.:

• swap amortyzowany,
• swap towarowy,
• swap zaliczkowy,
• swap na zwłokę w spłacie kredytu.

Kwota podstawowa kontraktu może być oparta zarówno na aktywach, jak i pasywach. Uczestnikami rynku swapów są klienci (end users), twórcy rynku (market makers, czyli instytucje finansowe), a także pośrednicy finansowi (brokerzy lub dealerzy).

Zastosowanie swapów na polskim rynku

Dzięki temu, że swapy to transakcje pozagiełdowe, możliwości ich zastosowania jest bardzo dużo. Pozwalają one na zarządzanie płynnością, pozycją walutową, a także na pozyskanie środków finansowych. Jeśli chodzi o swapy walutowe, to mogą być one zamiennikiem pożyczki krótkoterminowej, a także sposobem na obejście ograniczeń przepisów prawa dewizowego. Z kolei, swapy procentowe wykorzystywane są często jako narzędzie redukujące koszty finansowania, a walutowo-procentowe zmniejszają koszty pozyskiwania kapitału i zabezpieczają ryzyko walutowe związane z kredytem długoterminowym.

Ujęcie w księgach

W związku z tym, że w momencie początkowym transakcji nie są dokonywane jakiekolwiek płatności, jej wartość początkowa wynosi zero. Nie ma wymogu początkowego ujęcia jej w księgach rachunkowych. Dokonuje się go dopiero, w aktualnej wartości godziwej na dzień wyceny bilansowej. Jednakże, jeśli tylko chcemy, transakcje swap możemy ująć w ewidencji w chwili jej zawarcia. Należy to zrobić w wartości nominalnej, tak aby wartość godziwa wyniosła zero.

Zalety swapów

Dzięki zawarciu kontraktu swap, przedsiębiorcy mogą uniknąć licznych ograniczeń. Wynika to z tego, iż swap jest dopasowany do indywidualnych potrzeb obu stron, które mogą ustalić jakąkolwiek kwotę kontraktu oraz termin jego wygaśnięcia. Co więcej, na giełdzie nie możemy pozostać anonimowi, podczas gdy o zawarciu kontraktu swap wiedzą tylko jego strony. Jedynymi ograniczeniami jest konieczność indywidualnego poszukiwania partnera przez inwestora, a także niekiedy brak gwarancji co do prawidłowego wypełnienia kontraktu. Wiąże się to koniecznością darzenia siebie wzajemnym zaufaniem, a w przypadku zmiany warunków umowy – zgodą obu jej stron. Swapy są najczęściej używane w przypadku kredytów długoterminowych, gdzie wysokość stopy procentowej może ulec zmianie. Dzięki zawarciu odpowiedniego kontraktu, ustalane jest stałe oprocentowanie, które nie ma prawa się zmienić bez zgody każdej ze stron. Rynek swapów wciąż się rozwija i staje się coraz bardziej popularny, głównie dzięki temu, że jest on wolny od jakichkolwiek rządowych regulacji.