Tradycyjny podział umów leasingowych to podział na leasing finansowy i operacyjny. Od niego uzależniona jest kwalifikacja podatkowa i bilansowa tych umów. Leasingobiorcy (korzystający), nie poddający sprawozdań finansowych swoich jednostek badaniu, mogą do leasingu finansowego stosować podatkową definicję leasingu. Korzystający przyjęte w leasing operacyjny środki trwałe ujmuje w ewidencji pozabilansowej na koncie Środki trwałe przyjęte w leasing operacyjny i ich nie amortyzuje, bowiem pozostają one własnością leasingodawcy, który wykazuje je w swojej ewidencji. Z kolei, leasingodawca (finansujący) nie zalicza do swoich środków trwałych przedmiotów oddanych korzystającemu w leasing finansowy. Ich równowartość jako należność wykazuje w Bilansie w poz. A.IV.3 jako „Inne długoterminowe aktywa finansowe”.

W myśl przepisów podatkowych, w odróżnieniu od ustawy o rachunkowości, do środków trwałych: - zalicza się u finansującego (leasingodawcy) – obiekty oddane w leasing finansowy w rozumieniu art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości, jeżeli podatkowo leasing taki uznaje się za operacyjny. - nie zalicza się do środków trwałych u korzystającego obiektów przejętych w leasing finansowy w rozumieniu ustawy, jeżeli podatkowo leasing taki uznaje się za operacyjny.

I właśnie o ten przepis art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości chodzi. Aktualnie stanowi on, że jeżeli jednostka przyjęła do używania obce środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne na mocy umowy, zgodnie z którą jedna ze stron, zwana „finansującym” oddaje drugiej stronie , zwanej „korzystającym”, środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne do odpłatnego używania lub również pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te i wartości zalicza się do aktywów trwałych korzystającego, jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z następujących warunków:

• przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu umowy,
• zawiera prawo do nabycia przedmiotu leasingu przez korzystającego, po zakończeniu trwania umowy za cenę niższą niż rynkowa z dnia nabycia,
• czas trwania umowy oparty na przewidywanym okresie użyteczności ale nie krótszy niż ¾ tego okresu,
• suma opłat (skorygowana o dyskonto) ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu leasingu na ten dzień,
• zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy leasingu tego samego przedmiotu na warunkach korzystniejszych od umowy dotychczasowej,
• przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokryje korzystający,
• zmiany dostosowujące przedmiot umowy do indywidualnych potrzeb korzystającego.

Jak już wspomniałam, w przypadku spełnienia co najmniej jednego z wymienionych warunków, oddane do używania korzystającemu środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne zalicza się u finansującego do aktywów finansowych odpowiednio jako długoterminowe bądź krótkoterminowe aktywa.

W przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe korzystającego nie podlega obowiązkowi badania i ogłaszania w myśl art. 64 ust. 1 to może on dokonywać kwalifikacji umów leasingowych według zasad określonych w przepisach podatkowych. Przypomnijmy obecnie dla jednostek badanych kryteria wynoszą: - średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty co najmniej 50 osób, - suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro oraz - przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za rok obrotowy równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.

Natomiast co nas czeka nowego w tym zakresie? Otóż, projekt nowelizacji ustawy o rachunkowości zakłada, że jednostka, która za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: a) 17.000.000 zł – suma bilansowa b) 34.000.000 zł – przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów c) 50 osób – średnioroczne zatrudnienie (pełne etaty). - może dokonywać kwalifikacji umów leasingowych według zasad określonych w przepisach podatkowych. Kryteria te określają tzw. jednostkę „małą”. Oznacza to, że kwalifikacji umów według zasad podatkowych będą mogły dokonywać jednostki uznane przez prawo bilansowe za tzw. jednostki małe.

Wiesława Moczydłowska

photo credit: Akihabara, small truck via photopin (license)