2016-12-05

Kwota wolna od podatku już niejednolita dla wszystkich

Wywiad z dr Mariuszem Cieślą, doradcą podatkowym, Skarbnikiem Krajowej Rady Doradców Podatkowych.

Wiesława Moczydłowska: Sejm zdążył uchwalić, Senat poprawić a Prezydent podpisać ustawę zmieniającą przepisy dotyczące tzw. kwoty wolnej od podatku. Przypomnijmy, czym spowodowane było takie szybkie tempo uchwalania tych zmian?

Dr Mariusz Cieśla: Tak szybki tryb procedowania był konieczny z uwagi na to, że ostatniego dnia listopada 2016 r. traciły moc obecne przepisy o kwocie wolnej od podatku. Stało się tak ze względu na zakwestionowanie przez Trybunał Konstytucyjny wysokości kwoty wolnej od podatku, jako zbyt niskiej. TK dał czas ówczesnemu rządowi na zmianę przepisów właśnie do 30 listopada 2016 r. Dodatkowym powodem szybkości prac legislacyjnych jest zasada vacatio legis, w myśl której zmiany prawa powinny wchodzić w życie po pewnym czasie oczekiwania. Dla ustaw podatkowych okres ten powinien wynosić co najmniej miesiąc. Ponieważ podatek dochodowy obliczany jest za cały rok podatkowy, to jego zmiana musiała zostać wprowadzona do końca listopada tego roku, aby zacząć obowiązywać od 01 stycznia 2016 r.

WM: To w pewnym sensie historyczny moment bo przestaje obowiązywać jednolita kwota wolna od podatku, taka sama od lat dla wszystkich. Jak ustawodawca tłumaczy powód tego zróżnicowania?

Dr Mariusz Cieśla: Czy jest to chwila historyczna, to nie byłbym taki pewny. Na pewno jest to pewnego typu nowość. Co do powodów zróżnicowania, według Ministerstwa Finansów nowela realizuje nadrzędny cel, czyli uprzywilejowanie najmniej zarabiających. Zdaniem resortu na propozycjach skorzysta 3,5 mln osób, dla 20 mln Polaków zmiany są neutralne - ani nie zyskają, ani nie stracą. W ograniczonym zakresie straci 450 tys., osób, a całkowicie prawo do ulgi straci według resortu finansów maksymalnie 250 tys. najbogatszych Polaków.

WM: Już pojawiły się komentarze, że ustalenie wysokości kwoty wolnej od podatku będzie wymagało specjalnych wyliczeń. Ile będzie ona wynosić i dla jakiej grupy podatników i jak będziemy ją wyliczać?

Dr Mariusz Cieśla: Takich samych wyliczeń wymagała dotychczasowa kwota wolna. Tu jednak rzeczywiście ustawodawca wprowadził dodatkowe zmiany kwoty wolnej w zależności od dochodu, co skutkuje większą ilością operacji algebraicznych w niektórych przypadkach. Kwota wolna od podatku wzrośnie w przyszłym roku do 6,6 tys. zł, ale z kwoty w tej wysokości skorzysta tylko część podatników najmniej zarabiających. W przypadku dochodów w przedziale od 6600 zł do 11 tys. zł kwota wolna będzie się stopniowo zmniejszać. Zaś dla dochodów od 11 tys. zł do 85 tys. 528 zł rocznie wyniesie ona tyle co obecnie, czyli 3091 zł. Dla osób o dochodach powyżej 85 tys. 528 zł rocznie, czyli po przekroczeniu pierwszego progu skali podatkowej, kwota wolna będzie ulegać stopniowemu zmniejszeniu. Z kolei, podatnicy, których dochody przekroczą 127 tys. zł nie będą mieli kwoty wolnej w ogóle, stracą oni prawo do tej ulgi.

WM: Potrzebny będzie specjalny program do tych wyliczeń czy wystarczy zwykły kalkulator?

Dr Mariusz Cieśla:: Na pewno pojawią się specjalne programy do obliczania podatku, natomiast już istniejące programy będą musiały być dostosowane. Zwykły kalkulator też jednak powinien wystarczyć, wystarczy tylko dobrze trzymać się sposobu wyliczenia podatku wynikającego z art. 27 ust.1a znowelizowanej ustawy o PIT.

WM: Jakie jeszcze zmiany wprowadza wspomniana nowelizacja? Przypomnijmy, że nowelizuje ona ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych i ustawę – Ordynacja podatkowa.

Dr Mariusz Cieśla: Jest kilka dodatkowych kwestii. Nowelizacja utrzymuje zwolnienie podmiotowe z CIT dla Otwartych Funduszy Inwestycyjnych, a także dopuszcza zwolnienie dla polskich FIZ-ów. Będą one mogły korzystać, na warunkach określonych w ustawie, ze zwolnień przedmiotowych. Zwolnienia nie będą miały zastosowania w zakresie, w jakim funduszom tym można przypisać ryzyko wykorzystywania ich w schematach tzw. agresywnej optymalizacji podatkowej. Jest to zdecydowanie lepsza zmiana, niż ta forsowana jeszcze dwa tygodnie temu w poselskim projekcie.

WM: Nowelizacja pozbawia też mocy ochronnej indywidualnych interpretacji podatkowych w odniesieniu do schematów agresywnego planowania podatkowego, wydanych przed dniem wejścia w życie nowych przepisów. Na czym polega ta zmiana?

Dr Mariusz Cieśla: Pokrótce mówiąc, na usankcjonowaniu działania prawa wstecz. Zmiana przepisów ma zastosowanie również do interpretacji indywidualnych wydanych przed dniem wejścia ich w życie, jeżeli korzyść podatkowa wynikająca ze stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem interpretacji indywidualnej została uzyskana od dnia 1 stycznia 2017 r. Jak widać z treści przepisu, eliminuje ona z obrotu prawnego wszystkie interpretacje, które dotyczą stanów przyszłych. Według mojej oceny jest to naruszenie zasady lex retro non agit i powinno to być poddane ocenie Trybunału Konstytucyjnego.

WM: Przedsiębiorców i obsługujących ich pracowników służb finansowo-księgowych, biura rachunkowe i kancelarie doradztwa podatkowego czekają jeszcze zmiany w podatku od towarów i usług. Proszę wymienić najważniejsze z nich?

Dr Mariusz Cieśla: No cóż, zmian jest dużo. Wszystkie one w założeniu mają służyć uszczelnieniu systemu VAT i poprawie ściągalności tego podatku. Rząd postanowił rozszerzyć katalog towarów i usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia o dodatkowe towary i usługi np. platynę, złoto, srebro, procesory, usługi budowlane. Dodatkowo nowelizacja ustawy o VAT modyfikuje kodeks karny skarbowy poprzez zaostrzenie sankcji dla osób biorących udział w oszustwach podatkowych. Inną zmianą jest ograniczenie kręgu podmiotów rozliczających się kwartalnie. Nowelizacja uniemożliwia stosowanie rozliczeń kwartalnych dla podatników innych niż mali podatnicy oraz stosowanie rozliczeń kwartalnych przez podatników nowo zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni w okresie pierwszych dwunastu miesięcy prowadzenia działalności. Od 01 stycznia 2017 r. obowiązek elektronicznego rozliczania się z organem skarbowym obejmie wszystkich podatników VAT UE i podatników, którzy dokonują dostaw lub nabyć w systemie odwróconego obciążenia oraz pozostałych podatników, którzy zobowiązani są do składania dokumentów tj. deklaracji rozliczeniowych, za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Pozostali podatnicy będą musieli rozliczać się drogą elektroniczną od stycznia 2018 roku. Nowe przepisy przewidują wprowadzenie kaucji rejestracyjnej pobieranej od podmiotów rejestrujących się jako podatnicy VAT, a będącymi w grupie podmiotów ryzykownych spełniających warunki szczegółowo wymienione w ustawie. Dodatkowo nowelizacja ustawy daje możliwość wykreślania z rejestru podatników VAT podmiotów, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na co najmniej pół roku lub podatnikom, którzy zalegają ze złożeniem deklaracji. To samo tyczy się podmiotów wystawiających „puste” lub nieodzwierciedlające rzeczywistych transakcji faktury.

WM: Z którymi z tych zmian możemy mieć największe problemy?

Dr Mariusz Cieśla: Wydaje mi się, że najbardziej dotkliwe są przepisy dotyczące sankcji karnych oraz zmuszenie części podatników do rozliczeń miesięcznych. Zwłaszcza uciążliwe może być rozliczanie się miesięczne dla nowoutworzonych podmiotów, choć rozumiem przesłanki wprowadzenia tego przepisu i po części się z nimi zgadzam.

WM: Czego życzyłby Pan podatnikom, przedsiębiorcom na 2017 rok?

Dr Mariusz Cieśla: Te życzenia są chyba niezmienne od wielu lat. Życzę przede wszystkim sprawiedliwych i stabilnych przepisów podatkowych.

Wywiad przeprowadziła: Wiesława Moczydłowska